کد مطلب:60820 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:269
امام علی علیه السلام برای علاج روحیه اعتلاءطلبی و تفوق و قدرت طلبی كه اغلب دامن گیر ارباب قدرت است بهترین عامل را برای مهار چنین روحیه ای ، در وهله اول توجه و عمیق شدن به عظمت و قدرت لایزال خداوند می داند. در مرتبه بعد مهم ترین عامل برای مهار قدرت ، عمل به سجایای اخلاقی و دارا بودن آنها می باشد تا انسان در هنگام تصمیم گیری نهایت دقت را به عمل آورد. امام علی علیه السلام در جای دیگر نیز توصیه های اخلاقی ای راجع به حاكمیت اخلاق در دولت مطرح می نماید و نحوه برخورد مسئولان سیاسی با مردم را بیان می كند: «و ایاك و المنّ علی رعیتك باحسانك او التزّید فیما كان من فعلك او ان تعدهم فتتبع موعدك بخلفك فانّ المنّ یبطل الاحسان و التزیّد یذهب بنور الحقّ والخلف یوجب المقت عنداللّه و النّاس. . . » «از منت نهادن بر رعیت به جهت احسانی كه نموده ای و یا بیش از حد جلوه دادن آنچه كرده ای بپرهیز و نیز از وعده ای كه خلف می كنی احتراز كن چه منت نهادن ، احسان را بی ارزش می كند و زیاده نگری روشنایی حق را می برد و خلف وعده موجب خشم خدا و مردم می شود.[2] . در این فراز توصیه می كند كه دولت مردان باید از منت نهادن بر مردم كه مورد نهی خداوند و دلیل انحطاط اخلاقی و موجب تحقیر مردم و بی ارزش كردن كارها است ، بپرهیزند و از زیاده نمایی در سیاست اجتناب نمایند. یعنی اموری كه انجام شده را بیش از آنچه هست ، نباید جلوه كرد. كه این نوعی سفسطه و ریاكاری و خلاف گویی است و بدبینی مردم را به همراه خواهد داشت و نیز از وعده هایی كه نمی توانند به آنها جامه عمل بپوشانند ، اجتناب ورزند زیرا نه تنها موجب خشم خداوند خواهد بود بلكه خشم و غضب ملت را هم برمی انگیزد. و این خود بزرگ ترین ضربه را بر پیكر دولت و كشور خواهد زد.
از دیدگاه امام اخلاق بر حوزه سیاست و قدرت حاكمیت دارد و عاملی برای مهار و كنترل قدرت است. امام یكی از عوامل سقوط و اضمحلال دولت ها را ، خدشه دار شدن اصول و سجایای اخلاقی می داند. «ولا تند منّ علی عفوٍ ، و لا تبجحنّ بعقوبةٍ و لا تسرعنّ الی بادرةٍ وجدت منها مندوحةً. . . » «هرگز از بخشش و گذشت پشیمان و به كیفر شاد مباش ، و به خشمی كه می توانی مرتكب نشوی شتاب منما. مگو كه من امر می كنم پس باید فرمان مرا بپذیرند و این روش سبب فساد و خرابی دل و ضعف و سستی دین و تغییر و زوال نعمت ها گردد و هرگاه سلطنت و حكومت برایت عظمت و بزرگی یا كبر و خودپسندی پدید آورد به بزرگی و پادشاهی خدا كه فوق تو است و به توانایی او نسبت به خود ، به آنچه از جانب خویش برآن توانا نیستی بنگر كه این نگریستن كبر و سركشی تو را فرومی نشاند و سرفرازی تو را بازمی دارد. . . .[1] .